Nasza oferta
Wskaźniki referencyjne – dla kogo mają znaczenie?
WIBOR przestał spełniać swoje zadania i budził wiele podejrzeń o manipulowanie nim. WIRON nie przyjął się. Nadchodzi POLSTR. Czym są wskaźniki referencyjne i dlaczego mają tak duże znaczenie dla kredytodawców, a zwłaszcza dla kredytobiorców.
Zasady zmiany warunków finansowania adekwatnie do zmian zachodzących na rynku finansowym nie powinny wywoływać emocji u kredytodawców ani u kredytobiorców. Pierwsi chcą mieć pewność, że nie ryzykują nadmiernie pożyczając pieniądze na wiele lat, a drudzy oczekują jasnych reguł ustalania wysokości płaconych rat, by nie mieli poczucia, że można nimi manipulować. Stąd co pewien czas wybuchają dyskusje na temat wskaźników referencyjnych używanych do określania wysokości oprocentowania zobowiązań długoterminowych. Jest to nieuniknione, bo zmienia się świat finansów, pojawiają się nowe zjawiska gospodarcze i konieczne jest dopasowywanie zasad ustalania wskaźników do nowej rzeczywistości.
Dobrze znany WIBOR
Przez lata przyzwyczailiśmy się, że kluczowym parametrem decydującym o oprocentowaniu udzielanych w Polsce kredytów hipotecznych był WIBOR, czyli referencyjna wysokość oprocentowania pożyczek udzielanych na polskim rynku międzybankowym (litera W wskazuje na Warszawę LIBOR to wskaźnik dla rynku brytyjskiego, L – Londyn). Mówiąc inaczej – wskaźnik mówi o oprocentowaniu kredytów oferowanych przez jeden bank drugiemu.
WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) wyznaczany jest dla kilku różnych terminów – od transakcji jednodniowych po 12-miesięczne, i zależy w dużej mierze od poziomu stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego oraz oczekiwań banków co do rozwoju sytuacji na rynku finansowym. Dla większości okresów określany jest każdego dnia roboczego o godz. 11:00 na tzw. fixingu (o 17:00 dla dwóch najkrótszych okresów) i jest średnią arytmetyczną ofert składanych przez największe polskie banki komercyjne oraz Bank Gospodarstwa Krajowego.
Wskaźnik wykorzystywany jest głównie do ustalania parametrów zobowiązań długoterminowych, zwłaszcza opiewających na wysokie kwoty, np. kredytów hipotecznych. Spadający WIBOR to niższe raty kredytów, a rosnący – wyższe. Trzeba przy tym zaznaczyć, że bieżące zmiany na rynku finansowym czy decyzje Rady Polityki Pieniężnej niemal natychmiast przekładają się na warunki udzielania nowych zobowiązań. Na zaciągnięte wcześniej mają wpływ z pewnym opóźnieniem, nowe parametry są wprowadzane dopiero po zakończeniu poprzedniego okresu referencyjnego (na ogół 3 lub 6 miesięcy).
Dodajmy, że drugim parametrem decydującym o atrakcyjności finansowania jest marża kredytowa banku, która niemal zawsze jest stała w całym okresie kredytowania.
Warto też wiedzieć, że Komisja Nadzoru Finansowego wymogła na bankach, by te miały w swojej ofercie kredyty hipoteczne z okresowo stałym oprocentowaniem (na ogół przez 5 lat). Ich oprocentowanie jest nieco wyższe niż ofert, których oprocentowanie może podążać za zmianami na rynku finansowym, ale zabezpiecza kredytobiorcę przed dużymi wahaniami wysokości rat w początkowym okresie, gdy wpływ warunków finansowania ma na nie największy wpływ, gdyż wtedy spłacane są głównie odsetki, kapitał tylko w niewielkim stopniu.
WIBID a oprocentowanie lokat
Nie ma przepisów określających minimalne i maksymalne oprocentowanie lokat czy kont oszczędnościowych. Oferta zależy od aktualnej sytuacji na rynku finansowym, zasobów gotówki posiadanych przez dany bank, jego zainteresowania pozyskaniem nowych środków i/lub klientów, a także aktualnej strategii marketingowej.
Na wysokość oprocentowania depozytów wpływa też wskaźnik WIBID, który określa referencyjną wysokość oprocentowania lokat zakładanych na polskim rynku międzybankowym. Inaczej mówiąc, WIBID wskazuje jakie oprocentowanie może uzyskać bank dla swoich pieniędzy w innej instytucji finansowej.
Podobnie jak WIBOR, tak i WIBID określany jest dla różnych okresów (od jednego dnia po 12 miesięcy) i ustalany w dni robocze na fixingu jako średnie arytmetyczne oprocentowanie lokat zawartych pomiędzy bankami.
Jeśli bank potrzebuje gotówki, na ogół sięga po nią pożyczając potrzebne środki w innym banku komercyjnym. Pożyczanie pieniędzy w NBP nie jest zbyt opłacalne i na dodatek wiąże się z wieloma formalnościami. Stąd brak zainteresowania oferowaniem atrakcyjnego oprocentowania klientom, gdyż im trzeba zaoferować wyższe odsetki niż koszt pożyczki na rynku międzybankowym. Banki decydują się na taki ruch, by ściągnąć nowych klientów, licząc że po zakończeniu depozytu zostaną oni z nimi, sięgną po inne produkty, zwłaszcza kredytowe.
Krótka historia WIRON-u
Następcą WIBOR miał być WIRON (ang. Warsaw Interest Rate Overnight) bazujący na rzeczywistych transakcjach depozytowych między bankami a innymi instytucjami finansowymi czy dużymi firmami, a nie na deklaracjach banków, obliczany jako średnia ważona stopa procentowa, po której banki pożyczają sobie pieniądze, obliczana na podstawie danych rynkowych.
Od 2025 r. WIRON miał zastąpić WIBOR w umowach kredytowych i w instrumentach finansowych; miał być też wykorzystywany przez fundusze inwestycyjne, np. przy ustalaniu wysokości opłat za zarządzanie. W praktyce okazało się jednak, że nie odzwierciedla dobrze ceny pieniądza na rynku międzybankowym (m.in. ze względu na fakt, że uwzględniał także transakcje z przedsiębiorstwami, co wprowadzało element nieprzewidywalności). Na dodatek błędy w danych przekazywanych przez banki spowodowały spore zamieszanie z jego wyznaczaniem. Po kilku miesiącach dyskusji ostatecznie zdecydowano o zawieszeniu dalszych prac nad wprowadzeniem WIRON-u.
Nadchodzi POLSTR
POLSTR (ang. Polish Short-Term Rate) to nowy wskaźnik referencyjny, który stopniowo będzie zastępował WIBOR w produktach bankowych - kredytach czy lokatach, w przyszłości będzie dotyczył także oprocentowania kont czy jednostek TFI.
Wskaźnik wyznaczany jest w Polsce od 2 czerwca 2025 roku, a 1 września tego roku zyskał status wskaźnika referencyjnego zgodnego z wymogami unijnego rozporządzenia BMR (Benchmarks Regulation – Rozporządzenia UE 2016/1011 o wskaźnikach referencyjnych), które reguluje kto i jak tworzy oraz publikuje wskaźniki oraz wskazuje kiedy instytucje finansowe mogą ich używać w umowach.
POLSTR opiera się na rzeczywistych transakcjach depozytowych na jeden dzień (overnight) zawartych między instytucjami finansowymi. Publikuje go spółka GPW Benchmark SA. Rodzina wskaźników POLSTR obejmuje indeksy składane (np. miesięczny, trzymiesięczny, sześciomiesięczny).
Wskaźnik jest aktualizowany codziennie, dzięki czemu odzwierciedla aktualne warunki rynkowe. Banki będą stopniowo zastępowały kredyty oparte o WIBOR, tymi których parametry będą uwzględniały POLSTR.
Oznacza to, że kredyty hipoteczne oparte o zmienną stopę procentową będą uwzględniały wskaźnik z rodziny POLSTR powiększony o marżę banku, będzie to dotyczyło zarówno nowych zobowiązań, jak i tych już spłacanych. Zgodnie z Mapą Drogową opublikowaną przez Komisję Nadzoru Finansowego, ma się to stać w 2028 roku jednorazowo i dla szerokiej grupy produktów finansowych. Dotychczasowe kredyty złotówkowe z WIBOR będą przekształcone na POLSTR na podstawie wpisanych do nich klauzul awaryjnych przy zastosowaniu tzw. spreadu korygującego, który ma zapewnić, że nowa rata będzie w podobnej wysokości co poprzednia. Gdyby w umowie kredytowej nie było odpowiednich postanowień, to działania będą prowadzone na podstawie rozporządzenia ministra finansów.
Mechanizm spreadu korygującego jest powszechnie stosowany przy tego typu zmianach, gdyż celem reformy wskaźników jest zawsze zmiana mechanizmu obliczania stóp procentowych, a nie wygenerowanie zysków lub strat u konsumentów czy banków.
Nowy wskaźnik jest mniej wrażliwy na deklaracje składane przez instytucje finansowe, gdyż bazuje na przeszłości. Przykładowo, wskaźnik POLSTR 1M powstaje na podstawie stawek z ostatniego miesiąca. Natomiast WIBOR opiera się na przyszłości, uwzględnia oczekiwany koszt pieniądza na rynku międzybankowym.
Czy wskaźnikami można manipulować?
Od czasu do czasu pojawiały się podejrzenia, że instytucje finansowe podejmowały działania mające przesuwać wskaźnik WIBOR w określonym kierunku. Związek Banków Polskich zapewniał, że zarówno administrator wskaźnika WIBOR, jak i Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) posiadają instrumenty prawne oraz wdrożone procedury, które służą wykrywaniu oraz zapobieganiu wszelkim manipulacjom. Przewidują one nie tylko pociągnięcie do odpowiedzialności podmiotów dokonujących potencjalnych manipulacji, ale również ochronę WIBOR-u przed „zarażeniem” fałszywymi danymi.
Komisja Nadzoru Finansowego przekonuje, że na polskim rynku nie udowodniono nikomu prób manipulowania wskaźnikami, ani nawet ich nie uprawdopodobniono. Byłoby to zresztą bardzo trudne, bo opracowanie każdego wskaźnika odbywa się według ściśle określonych procedur, konieczne jest przestrzeganie wymagań określonych w rozporządzeniu Parlamentu i Rady (UE) nr 2016/1011 w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych (BMR), administrator wskaźników poddawany jest regularnym audytom zewnętrznym dokonywanym przez Komisję Nadzoru Finansowego.
KNF oraz Komitet Stabilności Finansowej zgodnie podkreślają, przyczyną prac nad zamianą WIBOR na inny wskaźnik nie były podejrzenia o próby manipulowania nim, lecz chęć dopasowania wskaźników do aktualnej sytuacji na rynkach.
Strefa Agenta
Skontaktuj się z nami!
Kursy walut
| Kurs walut Notowanie z: 2025-12-04 | |||
|---|---|---|---|
| USD | 3,6221 | 0.31% | 0.0112 zł |
| EUR | 4,2299 | 0.03% | 0.0013 zł |
| CHF | 4,5290 | 0.05% | 0.0022 zł |
| GBP | 4,8342 | 0.20% | 0.0098 zł |
- Proszę wypełnić to pole
- Proszę wypełnić to pole
- Proszę wypełnić to pole
Nasi partnerzy
